Het betere plan voor wonen in Rotterdam

Author: rechtopdestad Pagina 13 van 18

VN-brief leidt tot aangenomen motie in de Tweede Kamer

De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen waardoor voortaan bij financiële steun van het Rijk aan sloop- of renovatieprojecten, zoals uit het Volkshuisvestingsfonds of de korting op de verhuurdersheffing (RVV), de voorwaarde wordt gesteld dat zeggenschap voor bewoners goed geregeld is en dat bewoners recht op terugkeer hebben. Deze motie is voortgekomen uit de VN-brief, waarin de Speciale Rapporteurs hun zorgen uiten over financiële prikkels voor Vestia die hebben geleid tot haastige besluitvorming over de sloop van de Tweebosbuurt.

In het programma Opstandelingen over ‘sloopstad Rotterdam dat op 3 juni werd uitgezonden gaf Vestia-directeur Robert Straver dit ook toe: “Er kwam vrij onverwacht – ik zal het maar even plat zeggen– een flinke zak geld vanuit het Rijk.” Het ging om een korting van 27 miljoen euro op de verhuurdersheffing. Omdat de ‘uitvoeringstermijn’ bijna afliep is er in heel korte tijd besloten tot de sloop van de Tweebosbuurt. Er was geen mogelijkheid tot zeggenschap en bewoners hadden geen recht op terugkeer.

De SP diende de motie in samen met Denk, GroenLinks en PvdA tijdens de TK-vergadering over de woningbouwopgave. Het is nu afwachten hoe de minister hier uitvoering aan zal geven.

Expertpanel 12 juli: Het Rotterdams woonbeleid en het recht op huisvesting

In april deden vijf Speciale Rapporteurs van de VN een officiële mededeling aan het Rijk en de gemeente Rotterdam over het Rotterdams woonbeleid en de sloop van de Tweebosbuurt: er zijn aanwijzingen dat het woonbeleid (potentieel) leidt tot schending van het recht op huisvesting en het recht op non-discriminatie. Op 18 juni werd de VN-brief openbaar gemaakt. Inmiddels heeft de gemeenteraad erover gedebatteerd en zijn er vragen gesteld in de Tweede Kamer.

Wat betekent zo’n officiële mededeling nou precies voor het Rotterdams woonbeleid en voor de Tweebosbuurt, en wat moet er nu gebeuren?

Op 12 juli praten we daarover met drie experts op het gebied van mensenrechten en woonbeleid:

  • prof. Yvonne Donders, lid College voor de Rechten van de Mens en hoogleraar internationale mensenrechten en culturele diversiteit aan de Universiteit van Amsterdam,
  • mr. Jelle Klaas, advocaat en litigation director van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, verantwoordelijk voor PILP (strategisch procederen voor mensenrechten),
  • dr. Cody Hochstenbach, stadsgeograaf en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam.

Tijdstip: 10:00 (inloop met koffie/thee) tot 12:00 uur

Locatie: Leeszaal West

Het gesprek wordt opgenomen en zal online beschikbaar komen. Er zijn een (beperkt) aantal plaatsen voor geïnteresseerden, graag aanmelden via [email protected].

Meer informatie over de VN-brief vind je hier.

Wethouder Kurvers omarmt voorstel Recht op de stad voor Rotterdams Sociaal Statuut

Wethouder Kurvers liet in het actualiteitendebat vorige week weten dat hij bereid is om ideeën van Recht op de stad over te nemen, zoals het idee om een Rotterdams Sociaal Statuut op te stellen waarin de positie van bewoners bij sloop- en renovatieplannen vastgelegd wordt. We zijn verheugd te horen dat de wethouder zich hiervoor wil inzetten. Ook GroenLinks en PvdA spraken zich in het debat positief uit over een stedelijk Sociaal Statuut.

Het actualiteitendebat op donderdag 24 juni werd gevoerd naar aanleiding van de VN-brief over mensenrechtenschendingen door het woonbeleid en specifiek de sloop van de Tweebosbuurt. Tijdens het debat is veel gesproken over het gebrek aan zeggenschap voor bewoners, dat in de Tweebosbuurt feitelijk heeft geleid tot gedwongen verhuizing en daarmee een schending van het recht op huisvesting.

In het debat is ook kort gesproken over de rol van ‘actiegroepen van buitenaf’. Recht op de stad is voortgekomen uit verschillende actiegroepen en bewonersgroepen die protesteren of protesteerden tegen herstructureringsplannen voor hun buurt. Actiegroepen brengen bewoners bij elkaar, informeren bewoners over hun rechten en mogelijkheden, en brengen bewoners in contact met juridische en bouwtechnische experts. Actiegroepen voorzien dus in een behoefte aan ondersteuning van bewoners, die de gemeente en woningcorporaties momenteel niet biedt.

Rotterdams Sociaal Statuut

Recht op de stad heeft in de afgelopen tijd enkele gesprekken gevoerd met wethouder Kurvers over het regelen van zeggenschap via een Sociaal Statuut. Op dit moment heeft Rotterdam geen stedelijk Sociaal Statuut. Sommige woningcorporaties hebben een eigen Sociaal Statuut of zijn deze aan het opstellen, maar op dit moment heeft geen van de woningcorporaties zeggenschap van bewoners goed geregeld. Voor particuliere huurders en eigenaar-bewoners heeft de gemeente Rotterdam alleen afspraken gemaakt over herhuisvesting. Voor antikraak- en tijdelijke huurders is niets geregeld.

Andere steden, waaronder Amsterdam, Leiden, Utrecht, Den Haag en Amersfoort, hebben al een stedelijk Sociaal Statuut, hoewel de kwaliteit wisselt. In een stedelijk Sociaal Statuut worden afspraken over sloop- en renovatieprojecten vastgelegd, waarbij de relatie tussen huurders en de corporatie centraal staat, met de rechten en plichten die zij hebben. De afspraken zijn bedoeld om de positie van huurders bij de voorbereiding van renovatie en/of sloop te versterken en vormen een raamwerk voor het overlegproces tussen de bewonersvertegenwoordiging en de corporatie.

Wethouder Kurvers gaf in het debat al aan dat hij het opstellen van een stedelijk Sociaal Statuut kan aanmoedigen, maar dat het initiatief daarvoor bij de woningcorporaties en bewonersvertegenwoordiging ligt. Recht op de stad voert hierover momenteel ook gesprekken met de grote woningcorporaties en de huurdersorganisaties.

Hoe verder: drie aanvullende voorwaarden voor volwaardige zeggenschap

De toezegging van wethouder Kurvers dat er een Rotterdams Sociaal Statuut wordt opgesteld is een eerste stap. Het is uiteraard van belang dat de afspraken die zullen worden gemaakt de positie van bewoners die te maken krijgen met herstructureringsplannen daadwerkelijk versterken. Om dit te realiseren, dringt Recht op de stad aan op aandacht voor drie aanvullende voorwaarden.

Ten eerste raakt herstructurering niet alleen huurders van woningcorporaties. De sloop- en renovatieplannen van de gemeente omvatten ook woningen van particuliere huurders en van eigenaar-bewoners. Daarnaast wonen er meestal ook antikraak- en tijdelijke bewoners in herstructureringsbuurten. Het is dan ook van belang dat het Rotterdams Sociaal Statuut de positie en rechten van alle bewoners goed regelt: corporatiehuurders, particuliere sociale huurders, vrijesectorhuurders, antikraak- en tijdelijke huurders, en eigenaar-bewoners.

Ten tweede is het belangrijk dat bewoners een volwaardige rol hebben in het opstellen van het Rotterdams Sociaal Statuut. De huurdersorganisaties van de corporaties worden hierbij betrokken, maar ook de andere bewonersgroepen moeten aan tafel zitten of worden vertegenwoordigd. Om daadwerkelijk een stem te hebben in de inhoud, is het belangrijk dat bewoners tijdens het opstellen van het Sociaal Statuut worden ondersteund door onafhankelijke experts.

Ten derde is een stedelijk Sociaal Statuut onlosmakelijk verbonden met onafhankelijke en professionele bewonersondersteuning tijdens het sloop- en renovatieproject, vanaf de oriënteringsfase tot en met de uitvoering en afronding. Recht op de stad pleit voor de oprichting van een brede gespecialiseerde organisatie om alle bewoners die te maken krijgen met sloop- en renovatieplannen te ondersteunen en adviseren. Deze organisatie moet gefinancierd worden door onder andere de gemeente en de woningcorporaties. Een voorbeeld van zo’n organisatie is stichting !Woon in Amsterdam. Ondersteuning moet zich onder meer richten op juridische en bouwtechnische expertise en op procesbegeleiding. Daarnaast is het aanbevelingswaardig om andere woongerelateerde zaken, zoals de huurteams, de eventueel op te richten woonbrigades en het Rotterdams gemeentelijk loket voor wooncoöperaties, hier ook onder te brengen.

Recht op de stad zal zich hiervoor blijven inzetten en staat open voor gesprekken met alle betrokken partijen.

Toelichting College voor de Rechten van de Mens op VN-brief

Het College voor de Rechten van de Mens geeft op hun website een toelichting op de VN-brief over het Rotterdams woonbeleid en (dreigende) schending van mensenrechten. Het College had eerder al via ons persbericht gereageerd op de VN-brief. Het College legt uit wie de Speciale Rapporteurs van de Verenigde Naties zijn en wat zij vragen van de Nederlandse overheid. Verder gaan ze in meer detail in op de Rotterdamwet, het recht op huisvesting en de schending van mensenrechten in de Tweebosbuurt.

In reactie op uitspraken van wethouder Kurvers in het Algemeen Dagblad benadrukt het College dat de brief meer is dan een dialoog:

Hoewel het waar is dat de speciale rapporteurs zelf geen juridische verplichtingen kunnen opleggen, geeft de communication wel een gezaghebbende uitleg van de mensenrechtelijke verplichtingen van de gemeente. De gemeente en de Rijksoverheid moeten daarom de overwegingen en de oproepen van de rapporteurs uiterst serieus nemen. Afwijken van de overwegingen en de oproep van de rapporteurs om uitzettingen te voorkomen moet zeer goed gemotiveerd worden. Het zou goed zijn als de gemeente en de bewoners op korte termijn weer met elkaar om de tafel gaan zitten.

In reactie op opmerkingen van burgemeester Aboutaleb bij Radio Rijnmond over de VN-brief (dat hij bij mensenrechtenschendingen denkt aan Karachi of Zuid-Afrika), benadrukt het College dat

(dreigende) mensenrechtenschendingen in Nederland net zoveel aandacht vereisen als in andere landen. Bovendien moeten alle overheden in Nederland, inclusief gemeenten, de mensenrechten respecteren, beschermen en verwezenlijken. Juist omdat gemeenten direct contact hebben met burgers zijn zij bij uitstek geschikt om mensenrechten in de praktijk te brengen.

Lees het hele bericht hier: Waarom vijf mensenrechtenrapporteurs van de Verenigde Naties zich uitlaten over het woonbeleid van Rotterdam.

In een uitgebreid artikel in Vers Beton legt mensenrechtenjurist Jan de Vries uit wat de waarschuwingen van de VN-Rapporteurs betekenen, lees het artikel hier: “Sloop Tweebosbuurt is deportatie van mensen met een laag inkomen”.

Een andere mensenrechtenorganisatie, Defence for Children, uit in een reactie hun zorgen over wat de sloop van betaalbare woningen in Rotterdam betekent voor kinderen. Zij zien een stijging van het aantal meldingen waarbij dakloosheid dreigt bij gezinnen met vaak nog jonge kinderen. Defence for Children roept de overheid op om ook de rechten van het kind te betrekken bij woonbeleid. Lees hun reactie hier: VN-Rapporteurs vernietigend over Rotterdams woonbeleid.

Minister en Tweede Kamer: erken het recht op huisvesting, herzie het woonbeleid

Op 24 juni was Recht op de stad bij de Tweede Kamer in Den Haag om te demonstreren voor het recht op huisvesting. Het recht op wonen in Nederland staat onder druk. Afgelopen week werd bekend dat vijf VN-Rapporteurs in een officiële mededeling hun zorgen uiten over schending van het recht op huisvesting en non-discriminatie door het Rotterdams woonbeleid. Deze zorgen moeten ook landelijk  serieus genomen worden, omdat vergelijkbare problemen zich voordoen in andere gemeenten en landelijk.

Vandaag vergaderde de TK-commissie BZK over de woningbouwopgave. Een goed moment dus om een oproep te doen aan demissionair minister Ollongren en de volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer. We hebben onze oproep overhandigd aan de aanwezige commissieleden Sandra Beckerman (SP) en Stephan van Baarle (Denk), en BIJ1-medewerker Rebekka Timmer.

Onze oproep:

Erken het recht op huisvesting, herzie het landelijke woonbeleid zodat het actief bijdraagt aan het realiseren en beschermen van het recht op huisvesting voor iedereen, en zie erop toe dat gemeenten zich inspannen voor de realisatie van het recht op huisvesting.

Concreet willen wij:

— Woonbeleid dat beschikbaarheid, betaalbaarheid en woonzekerheid garandeert,
— Geen dakloosheid, geen huisuitzettingen, geen gedwongen verhuizingen,
— Investering in de volkshuisvesting en gelijkwaardige behandeling van huren en kopen,
— Volwaardige zeggenschap voor bewoners bij plannen voor hun woning of buurt,
— Geen discriminerend beleid (weg met de Rotterdamwet),
— Ruimte voor wooncoöperaties als alternatief voor markt en woningcorporaties,
— Indamming van de financialisering van huisvesting: woningen zijn geen handelswaar.

Onze oproep wordt gesteund door andere actiegroepen en organisaties: Straat Consulaat (Den Haag), Bond Precaire Woonvormen, Platform Rotterdam voor vluchtelingen, actiegroep Niet Te Koop (Amsterdam), de Woonbond, De Goede Zaak, de FNV, Straatalliantie (Amsterdam), Valente, Housing First NL en Devjo (Den Haag).

Wonen is een recht, voor iedereen!

Interview VN-Rapporteur: ‘Sloop moet nu stoppen”

In het AD verscheen zojuist een interview met de VN-Speciale Rapporteur voor huisvesting, Balakrishnan Rajagopal. Twee van de vijf Rapporteurs die de VN-brief over het Rotterdams woonbeleid schreven reageerden op vrijdag op Twitter al dat de reactie van wethouder Kurvers ongepast was. De Speciale Rapporteur voor armoede tweette:

It is disturbing that, while the Rotterdam authorities state they are willing to enter into a “dialogue” with the UN, they seem to want to rush the project undisturbed. Moving on the basis of a fait accompli is not entering into a dialogue in good faith.

Enkele fragmenten uit het interview met de Speciale Rapporteur voor adequate huisvesting:

De VN-rapporteur die oordeelde dat Rotterdam de mensenrechten schendt, wil dat de stad zijn woonbeleid zo snel mogelijk aanpast, en direct stopt met de sloop van de Tweebosbuurt, die deze maandag zou beginnen. ‘Ik maak me grote zorgen over de manier waarop met deze mensen wordt omgegaan.’

Waarom spreekt u in het geval van de Tweebosbuurt over schending van mensenrechten?

,,Bewoners van de Tweebosbuurt werden voor een voldongen feit gesteld, er was geen tijdige informatie en geen goed plan om hen aan een nieuwe geschikte woning te helpen. Hun uitzetting werd gepresenteerd als de enige mogelijkheid, ook toen er rechtszaken liepen en zelfs gewonnen werden door bewoners. Dat zijn echt duidelijke schendingen van het mensenrecht op huisvesting.”

De verantwoordelijke wethouder ziet geen aanleiding te zien om de sloop van de Tweebosbuurt te stoppen. Die begint deze maandag. Vindt u dat de sloop moet worden stopgezet?

,,Ik neem waar dat in Rotterdam sprake is van een aanhoudende schending van een reeks mensenrechten. En gezien dat feit moeten de uitzettingen en de sloop stoppen, tot er een beter plan ligt dat wél in lijn is met mensenrechten. We hebben een vergelijkbaar geval op de Bahama’s, daar zijn alle uitzettingen stopgezet om met mij na te denken over hoe het beter kan. Ik maak me grote zorgen over de manier waarop met deze mensen wordt omgegaan.”

Lees het hele artikel hier.

Recht op de stad roept het College B&W op om alle lopende herstructureringsprojecten stop te zetten en nu eerst het woonbeleid te herzien en zeggenschap voor bewoners goed te regelen.

Samenvatting officiële mededeling VN-Speciale Rapporteurs over mensenrechtenschendingen door woonbeleid

In een officiële mededeling spreken de Speciale Rapporteur voor het recht op huisvesting en vier andere Speciale Rapporteurs van de Verenigde Naties hun zorgen uit over het woonbeleid in Rotterdam. Hieronder volgt een samenvatting van de mededeling. Lees hier ons persbericht

De Speciale Rapporteurs uiten hun ernstige bezorgdheid over het Rotterdamse huisvestingsbeleid dat gericht is op het verminderen van het aantal betaalbare woningen, in een tijd van woningnood en hoge aantallen dak- en thuislozen in Rotterdam en Nederland. Op basis van signalen zijn de VN-Rapporteurs bezorgd dat het huidige woonbeleid van Rotterdam de verwezenlijking van het recht op adequate huisvesting ondermijnt.

Armoede en dakloosheid

Ze maken zich grote zorgen dat de vermindering van betaalbare huisvesting het risico op armoede en dakloosheid voor kwetsbare huishoudens verhoogt, vooral gezien het feit dat de gemeente Rotterdam er al niet in slaagt om dakloosheid uit te bannen (ondanks een VN-mededeling in 2019 over dakloosheid). Dakloosheid is een schending van de mensenrechten. Overheden zijn, volgens de internationale mensenrechtenwetgeving, verplicht om het essentiële minimum van het recht op adequate huisvesting te waarborgen.

Discriminatie

Een bijkomende zorg is dat, gegeven de bevolkingssamenstelling van Rotterdam-Zuid, de vermindering van de betaalbare woningvoorraad in dit gebied in effect leidt tot discriminatie van mensen met een migratieachtergrond.

De landelijke Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problemen (‘Rotterdamwet’), met name de artikelen 8 en 10, heeft discriminerende eigenschappen, omdat het mensen uitsluit van huisvesting op basis van klasse (inkomensbron) en herkomst (migratieachtergrond), aldus de VN-Rapporteurs. De Rotterdamwet beperkt de toegang tot huisvesting voor aangewezen groepen, met discriminatie tot gevolg.

NPRZ en Woonvisie

De VN-Rapporteurs gaan in hun brief in op de beleidskaders voor het Rotterdamse woonbeleid. Het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) beoogt een afname van duizenden betaalbare woningen die worden vervangen door vooral duurdere woningen. De Woonvisie Rotterdam 2030 heeft als doel de betaalbare woningvoorraad met 13.500 woningen te verminderen en tegelijkertijd het aantal woningen in de midden-, hogere en topsegmenten te vergroten.

De VN-Rapporteurs vrezen dat veel mensen met een laag inkomen, waaronder mensen met een migratieachtergrond, zullen moeten verhuizen uit de stad. Het besluit van de gemeente om de voorraad betaalbare woningen te verkleinen is gebaseerd op de veronderstelling dat de voorraad groter is dan het aantal huishoudens dat in aanmerking komt voor sociale huur; dit uitgangspunt wordt echter betwist en er is gewaarschuwd voor een tekort aan 9.000 betaalbare woningen voor degenen die in aanmerking komen voor sociale huisvesting in Rotterdam.

Bovendien zijn bewoners niet betrokken geweest bij de planning en besluitvorming over herstructurering, renovatie en sloop. Daarnaast is hun recht op terugkeer naar hun buurt niet gegarandeerd, wat zal leiden tot ontwrichting en verlies van sociale netwerken voor huishoudens die al kwetsbaar zijn vanwege een laag inkomen of armoede.

Tweebosbuurt

Daarnaast is de betrokkenheid van de gemeente bij de transformatie van de Tweebosbuurt, Afrikaanderwijk, mogelijk een schending van het mensenrecht op adequate huisvesting en andere mensenrechten. Zonder overleg met de bewoners is besloten om een hele wijk te slopen. Dit resulteert in gedwongen uitzettingen die de woonzekerheid, die alle personen zouden moeten hebben, aantast. Hierdoor wordt het recht op adequate huisvesting geschonden.

Het recht op adequate huisvesting is vastgelegd in zowel nationale wetgeving als internationale mensenrechtenwetgeving (verplichtingen die voortvloeien uit het IVESCR, ICERD en het IVBPR, verdragen die zijn geratificeerd door Nederland, en de UN Basic Principles and Guidelines on Development-based Evictions and Displacement).

Huurders hebben ook onvoldoende ondersteuning gekregen bij het vinden van alternatieve betaalbare woonruimte en kregen geen recht op terugkeer naar hun buurt. Het verlenen van een urgentiestatus voor andere woningen biedt volgens de VN-Rapporteurs onvoldoende ondersteuning, gezien het tekort aan betaalbare woningen in Rotterdam en aangrenzende gemeenten. Bovendien is er onvoldoende steun geweest voor bewoners die het risico lopen te worden gemarginaliseerd.

Vestia

Woningcorporatie Vestia heeft volgens de VN-Rapporteurs mogelijk huurovereenkomsten opgezegd op oneigenlijke gronden, zoals het beroep op dringend eigen gebruik en de financiële voordelen voor Vestia voortvloeiend uit de kortingsregeling voor de verhuurdersheffing, zoals reeds door de rechter is vastgesteld (ECLI:NL:RBROT:2020:125). Mogelijk heeft ook de financiële situatie van Vestia een rol gespeeld.

Bewoners in de Tweebosbuurt zijn niet betrokken bij de planning en besluitvorming over hun buurt, noch werden zij geraadpleegd over hun herhuisvesting, terwijl verhuurders op grond van de ‘Wet overleg huurders verhuurders’ verplicht zijn om in overleg te treden. Bewoners werden bovendien geïnformeerd dat hun huizen zouden worden gesloopt, terwijl een formele beslissing van de gemeenteraad nog in afwachting was.

Opschorten herstructureringsplannen

Volgens de VN-Rapporteurs hebben vergelijkbare problemen rondom zeggenschap en ondersteuning zich voorgedaan in de Wielewaal, Patrimonium’s hof, HKT-blok, Carnisse en Gerdesia-midden.

De Speciale Rapporteurs roepen de Nederlandse regering op om direct te stoppen met huisuitzettingen, in het licht van de Covid-19-pandemie. Ze vragen de regering om meer informatie te geven over een aantal kwesties op het gebied van huisvestingsbeleid waarover zij bezorgdheid hebben geuit.

In afwachting van een antwoord dringen de Speciale Rapporteurs erop aan dat de uitvoering van maatregelen die leiden tot vermeende schendingen van de mensenrechten worden opgeschort. Als na onderzoek blijkt dat de inderdaad sprake is van schending van mensenrechten, dan moeten de slachtoffers voldoende worden gecompenseerd.

De mededeling is afkomstig van de Speciale Rapporteur voor adequate huisvesting in relatie tot het recht op een behoorlijke levensstandaard en het recht op non-discriminatie in deze context, de Speciale Rapporteur voor het recht op ontwikkeling, de Speciale Rapporteur voor de mensenrechten van migranten, en de Speciale Rapporteur voor extreme armoede en mensenrechten.

De volledige brief van de VN-Rapporteurs is hier te downloaden (opent in pdf).

VN-Speciale Rapporteurs: Woonbeleid Rotterdam schendt mensenrechten

PERSBERICHT

Verenigde Naties spreken Rotterdam aan op schendingen van het recht op huisvesting en non-discriminatie door Rotterdams woonbeleid en NPRZ

Voor het eerst wordt een Nederlandse gemeente door de VN aangeschreven over mensenrechtenschendingen. De Speciale Rapporteur voor het recht op huisvesting van de VN, Balakrishnan Rajagopal, en de Speciale Rapporteurs voor armoede, ontwikkeling en rechten voor migranten en minderheden, hebben in een officiële mededeling hun zorgen geuit over het woonbeleid in Rotterdam.

Van de Nederlandse autoriteiten wordt op korte termijn een reactie verwacht. De VN-Rapporteurs roepen de autoriteiten op om alle activiteiten in het kader van het Rotterdamse woonbeleid die tot mensenrechtenschendingen kunnen leiden stop te zetten, tot er duidelijkheid is over de schendingen.

Het verminderen van de betaalbare woningvoorraad, terwijl sprake is van woningnood, armoede en een groot aantal dak- en thuislozen in Rotterdam en Nederland, leidt tot een potentiële schending van het recht op huisvesting, schrijven de VN-Rapporteurs. De Nederlandse overheid werd in 2019 al gewezen op mensenrechtenschendingen vanwege een falende aanpak van dakloosheid.

Net als de VN-Rapporteurs maakt Recht op de stad Rotterdam zich grote zorgen dat de gemeente Rotterdam met zijn vigerend woonbeleid mensenrechten schendt. Een kantonrechter deed hier in januari 2020 immers al een uitspraak over inzake de Tweebosbuurt (ECLI:NL:RBROT:2020:125).

Ook het College voor de Rechten van de Mens reageert gealarmeerd. Woordvoerder Nacha Rakraki:

De VN-Rapporteurs uiten ernstige zorgen over mogelijke schendingen van het recht op huisvesting. Het College wijst erop dat de verantwoordelijke overheden er alles aan moeten doen om ervoor te zorgen dat zij schendingen voorkomen. Zij moeten dus onderzoeken hoe het beleid zich verhoudt tot dit mensenrecht. Cruciaal is daarbij dat ze de bewoners betrekken bij dat onderzoek, zodat zij worden gehoord en een stem kunnen hebben in de aanpak. Als de vrees van de VN-Rapporteurs gegrond blijkt, namelijk dat het woonbeleid het risico op armoede en dakloosheid voor mensen in kwetsbare positie vergroot, dan zijn maatregelen nodig om dat te voorkomen en om het recht op huisvesting te garanderen.

Verwijzend naar de Woonvisie Rotterdam 2030 (en addendum) en het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ), vrezen de VN-Rapporteurs dat het verdwijnen van 13.500 sociale woningen zal leiden tot meer armoede en dakloosheid. Gegeven de bevolkingssamenstelling van Rotterdam-Zuid, kan de vermindering van de betaalbare woningvoorraad in dit gebied resulteren in discriminatie van mensen met een migratieachtergrond. Ook schrijven de VN-Rapporteurs over discriminatoire aspecten van de Rotterdamwet op grond van inkomen en afkomst.

Tweebosbuurt

Het communiqué gaat ook uitgebreid in op de situatie in de Tweebosbuurt en de sterke aanwijzingen dat de gemeente Rotterdam en woningcorporatie Vestia in dit herstructureringsproject het recht op huisvesting schenden. Volgens de VN-Rapporteurs hebben vergelijkbare problemen rondom zeggenschap en ondersteuning zich voorgedaan in de Wielewaal, Patrimonium’s hof, HKT-blok, Carnisse en Gerdesia-midden.

De herstructurering van de Tweebosbuurt, waar bijna 600 woningen worden gesloopt, is een direct gevolg van de onderliggende Woonvisie en het NPRZ. Via het NPRZ is ook de Rijksoverheid betrokken bij het Rotterdamse woonbeleid.

Het gebrek aan zeggenschap voor de bewoners van de Tweebosbuurt, baart de Speciale Rapporteurs zorgen. Daardoor is er sprake van gedwongen verhuizing en dat voldoet niet aan mensenrechtelijke standaarden: het tast de woonzekerheid aan en leidt tot ontwrichting. Een urgentieverklaring voor bewoners biedt onvoldoende ondersteuning in een situatie van woningnood, aldus de VN-Rapporteurs, waardoor bewoners risico lopen dakloos te worden.

De Nederlandse autoriteiten kregen slechts een paar keer eerder een officiële mededeling van een Speciale Rapporteur over huisvesting. In 2014 en 2016 omdat de Nederlandse overheid faalde om noodhulp te bieden aan asielzoekers. En in 2019 naar aanleiding van het hoge aantal dak- en thuislozen in Nederland.

Recht op de stad: stop lopende herstructureringsprojecten

Recht op de stad ziet uit naar een uitvoerige reactie van de aangeschreven overheden en partijen op deze officiële mededeling van de Speciale Rapporteurs.

Dat nu vanuit de VN vragen over mensenrechtenschendingen door het woonbeleid worden gesteld, is van een dermate ernstige situatie dat het aanleiding moet geven om lopende en geplande herstructureringsprojecten in de stad stop te zetten, waaronder in elk geval: Tweebosbuurt, Wielewaal, Patrimonium’s hof, Pompenburg en Gerdesia-midden. Het gaat hier om projecten die beogen de sociale woningvoorraad te verminderen en/of waarbij bewoners onvoldoende zeggenschap hebben gekregen en/of waar bewoners geen recht op terugkeer naar hun eigen buurt hebben.

In zowel de Tweebosbuurt als de Wielewaal speelt bovendien dat er nog rechtszaken lopen. Het gaat om belangrijke kwesties die alles te maken hebben met het recht op huisvesting en belangrijke nationale wetgeving die dit mede moet borgen (de Woningwet). Dit VN-communiqué benadrukt de noodzaak om minimaal deze rechterlijk uitspraken af te wachten, voordat onomkeerbare stappen, zoals sloop van woningen, worden gezet.

Ook moeten de Woonvisie en de woonpijler van het NPRZ nu per direct worden herzien en in lijn gebracht worden met het recht op huisvesting, waarbij beschikbaarheid, betaalbaarheid en woonzekerheid moeten worden gegarandeerd. Daartoe dienen, naast woningcorporaties en marktpartijen, ook coöperatieve woonvormen een volwaardige plek in het woonbeleid te krijgen.

Rotterdam hanteert als enige van de G4 de Rotterdamwet. De VN-Rapporteurs twijfelen niet over het discriminerend gehalte van deze wet, specifiek artikel 8 (inkomenseis) en artikel 10 (screening). Om die reden moet de gemeente het gebruik van de Rotterdamwet op korte termijn verder afschalen en stopzetten.

Tot slot moeten zeggenschap en het recht op terugkeer voor bewoners nu goed geregeld worden door middel van een stedelijk Sociaal Statuut waarbij bewoners inbreng hebben op de inhoud daarvan. Om het recht op zeggenschap effectief te kunnen uitoefenen moet de gemeente ook een concrete faciliteit voor bewonersondersteuning in het leven roepen en financieren. Ondersteuning moet zich richten op alle bewoners die te maken (kunnen) krijgen met herstructurering, dus zowel corporatiehuurders als particuliere huurders, als eigenaar-bewoners.

Recht op de stad organiseert op korte termijn een debat met experts op het gebied van mensenrechten naar aanleiding van dit communiqué. Houd www.rechtopdestad.nl in de gaten voor meer informatie.

Het VN-communiqué is hier te downloaden (opent in pdf)

Lees hier onze samenvatting van het communiqué.

Discriminatie en de sloop van de Tweebosbuurt

Protest in de Tweebosbuurt op 19 april 2021

Afgelopen donderdag was er in de gemeenteraad een actualiteitendebat naar aanleiding van de tv-uitzending van Opstandelingen op 3 juni over ‘Sloopstad Rotterdam’. In het debat, aangevraagd door de SP, werd de wethouder onder meer gevraagd om excuses aan te bieden aan de bewoners van de Tweebosbuurt voor het overhaaste en onzorgvuldige besluitvormingsproces, waarin bewoners zijn overvallen met het sloopbesluit en geen zeggenschap hebben gehad. De wethouder zag helaas geen reden om excuses te maken.

In dat debat sneed Nida-raadslid Ercan Büyükçifçi ook een andere kwestie aan, namelijk dat er sprake was van ‘racistische politiek’ bij het sloopbesluit. Büyükçifçi wees erop dat “onder meer ook de etnische samenstelling van die wijk aanleiding heeft gegeven om de wijk te bestempelen als zijnde een probleemwijk.” Büyükçifçi verwees ook naar de discriminatoire Leefbaarometer die tegenwoordig wordt gebruikt in het Rotterdams beleid, onder meer om de Rotterdamwet in buurten en straten te onderbouwen. Het leidde tot een verhit debat, AD deed verslag. Gwen van Eijk reflecteerde op het debat en op de vraag of en hoe sprake is van racistisch sloopbeleid, dat kun je hier lezen.

Toevallig verscheen vandaag ook een artikel in tijdschrift De Kanttekening over ‘bicultureel leed door het Rotterdamse woonbeleid’, waarin Tweebossers Mustapha Eaisaouiyen, Hamza Oulad Abdelah en Achmed Abdillahi aan het woord komen over de racistische aspecten van de sloop van de Tweebosbuurt. Mustapha:

In de NPRZ-nota Handelingsperspectief Afrikaanderwijk uit 2013 wordt expliciet gezegd dat bewoners negatieve associaties hebben bij allochtonen. Het staat er zwart op wit. De advocaat van woningcorporatie Vestia heeft de passage letterlijk overgenomen in de zogenoemde Memorie van Grieven van 21 april 2020, voor een rechtszaak van Vestia tegen de bewoners van de Tweebosbuurt die weigerden akkoord te gaan met de ontbinding van hun huurcontract.

Ahmed noemt het sloopbeleid “een onzichtbare sociale zuivering tegen mensen met een biculturele achtergrond, die een lager inkomen hebben.”

Voordat ik in de Afrikaanderwijk kwam woonde ik in Katendrecht. Vroeger was dit een multiculturele wijk, maar nu is het een hippe witte wijk geworden. Dat verstaat de gemeente onder leefbaar.

In het artikel komt ook D66-fractievoorzitter Chantal Zeegers aan het woord. Ze herhaalt haar eerdere statement dat ze wil nadenken over een nieuwe woonvisie en lijkt te suggereren dat ze tegen sloop is als er geen bouwtechnische reden voor is. Opmerkelijk, want in het Arminius-debat vorige week zei D66-raadslid Robin de Roon nog dat de Woonvisie nog voldoet, en alleen op het punt van verdichting moet worden aangescherpt.

Lees het hele artikel in De Kanttekening hier.

Inspreekbijdrage voor ‘De wijk aan zet’

Op 3 juni was er op het Stadhuis een inspreekmoment over het raadsvoorstel ‘De wijk aan zet’, het plan van de gemeente voor een nieuwe wijkdemocratie. Mustapha Eaisaouiyen sprak namens Recht op de stad in.

Goedemiddag, mijn naam is Mustapha Eaisaouiyen. Ik zit hier namens Recht op de stad. Recht op de stad is een initiatief van onder andere wetenschappers, stadssociologen, kunstenaars, fotografen, stedenbouwkundigen, schrijvers en verschillende bewonerscommissies. Recht op de stad wordt ondersteund door onder andere de grote huurdersorganisaties.

Eind dit jaar zult u starten met de verkiezingscampagne. Sommige partijen zijn al gestart met het profileren. Het belangrijkste verkiezingsonderwerp, daar bent u het allen over eens, is wonen. Nu zijn wij hier bij elkaar gekomen om te praten over de wijk aan zet. Dat komt voort uit het feit dat Rotterdammers weinig te vertellen hebben over hun eigen woonomgeving.

Het begrip woonomgeving bestaat uit de twee woorden: woon en omgeving. In dit voorstel voor ‘de wijk aan zet’ wordt alleen ingegaan op de omgeving. Dat is opmerkelijk! Wonen is het belangrijkste onderwerp voor de verkiezingen en wonen is een primaire levensbehoefte, maar Rotterdammers krijgen van dit college niets te vertellen over hun eigen woning. Zoals het de afgelopen jaren geregeld is, leidt dit alleen tot frustratie en onvrede. Recht op de stad is een bewonersinitiatief dat ontstaan is uit deze frustratie en onvrede.

Er is een toename van het aantal rechtszaken tussen de gemeente en haar inwoners. Het vertrouwen in het gemeentebestuur is bedroevend laag, zeker op Zuid waar een heel laag opkomstpercentage voor de verkiezingen is. Dat moet dit college zich aanrekenen. Het vertrouwen moet dus terugkomen. Daar kan de wijk aan zet een grote rol in spelen.

Hoe moet het dan anders? Dat is de centrale vraag die vandaag gesteld wordt.

We zijn vaak goed in het wiel opnieuw uitvinden. In het verleden zijn de wijken al eens aan zet geweest. Hiervoor moeten we terug naar de tijd van de stadsvernieuwingsprojecten. Dat uitgangspunt is een uitstekende voor de wijk aan zet. Dat uitgangspunt leidde in 1973 tot de Verordening Organisatie Stadsvernieuwing waarin staat dat

bij de beleidsvorming, de voorbereiding van de plannen en de uitvoering daarvan de daarbij direct betrokkenen, de bewoners van de te vernieuwen wijken, volledig behoren te worden ingeschakeld.

Dat laatste staat in schril contrast tot hoe het nu geregeld is. Dat het dus nu anders moet staat ons inziens buiten kijf. Wat moet er anders? Er moet echte zeggenschap voor bewoners komen. By the way: we spreken niet meer over participatie. Dat woord hebben we tijdens de stadsgesprekken, die in de afgelopen maanden werden gevoerd, afgeschaft. Iedereen die vandaag nog het woord participatie gebruikt moet een euro inleggen.

Hoe regel je echte zeggenschap voor bewoners? Dat begint met zeggenschap zo laag mogelijk te organiseren. Wat is dan zo laag mogelijk? Dat is wettelijk al bepaald. Dat zijn namelijk de bewonersorganisaties. Bewonersorganisaties zijn ons inziens het juiste niveau, maar deze worden aangejaagd door de wijkraden. De wijkraden kennen de bewoners van de verschillende woon- en buurtcomplexen.

Het voorstel voor ‘de wijk aan zet’ dat er nu ligt is een voorstel voor meebeslissen over de buitenruimte. Dit voorstel behelst niets anders dan kaderafspraken tussen de gemeente en haar inwoners. Voor Recht op de stad is het essentieel dat deze kaderafspraken óók gemaakt worden met betrekking tot meebeslissen over de woning. Andere steden hebben dit al jaren. Zij kennen een zogenaamd Stedelijk Sociaal Statuut.

Wat is een Sociaal Statuut, hoor ik sommigen denken. Dat zijn kaderafspraken die de gemeente en de woningcorporaties samen met de huurdersorganisaties maken. In dit Sociaal Statuut maak je afspraken over herstructurerings-, renovatie-, en (groot)onderhoudsprojecten. En die laatste zijn net zo belangrijk als de herstructureringsprojecten.

Hoe verhoudt dit zich tot ‘de wijk aan zet’? Hiervoor citeer ik uit een brief van 30 januari 2020 van oud-wethouder Herman Meijer aan dit college:

Wat ik geleerd heb is dit: dat de fysieke aanpak van de stad alles te maken heeft met de kwaliteit van onze lokale democratie. En bovenal: dat Rotterdammers, wanneer ze van nut en noodzaak overtuigd zijn, altijd constructief meewerken. Maar dan moet hun positie als bewoner en belanghebbende wel voluit erkend worden.

Nu is het met dit voorstel zo dat Rotterdammers wel mogen adviseren over onder andere de buitenruimte en de bereikbaarheid van hun wijk, maar de eigen woning mag ondertussen een sleets uiterlijk krijgen omdat de woningcorporatie geen onderhoud pleegt. Met een Stedelijk Sociaal Statuut kun je echte zeggenschap aan huurders geven bij sloop- en renovatieprojecten en je biedt Rotterdammers de mogelijkheid om zelf ook met plannen te komen. Dat kunnen plannen zijn voor bijvoorbeeld een eigen wooncoöperatie. Je wilt als stad een community zijn en daarin weer subcommunities op wijkniveau organiseren.

Wat is er nodig om dat Sociaal Statuut goed uit te kunnen voeren? De juiste bewonersondersteuning is nodig. Zoals dat in de jaren ’70 en ’80 tijdens de stadsvernieuwing ook goed ging. En zoals dat nu ook in Amsterdam beter dan hier geregeld wordt door Stichting Woon. Deze stichting is in het leven geroepen om bewoners te ondersteunen op allerlei woongerelateerde zaken zoals: het ondersteunen van individuele bewoners bij Huurcommissiezaken, het ondersteunen van bewonerscommissies en ook het ondersteunen van nieuwe wooncoöperaties. Amsterdam heeft hiervoor een investeringsfonds van 50 miljoen in het leven geroepen. Wij besteden hier in Rotterdam 0 euro aan.

Wijkraden kunnen in de nieuwe opzet gebruik maken van deze expertise. Wijkraden zijn de ogen en oren van de stad. Zij weten wat er in de wijk speelt. De wijkraden weten waar verkamering een groot probleem dreigt te worden. Waar het nodig is dat straten moeten worden beschermd tegen beleggers, omdat er te veel verloop is wat niet ten gunste komt van de buurt. En de wijkraden kunnen aangeven waar bijvoorbeeld zelfbewoonplicht uitkomst kan bieden om de sociale cohesie in een buurt een boost te geven. Wijkraden moeten ook opdracht kunnen geven aan die nieuw op te richten stichting à la Woon om huurteams in te schakelen, zoals die nu al als pilot voor zes wijken opgetuigd is.

Op deze manier krijg je een gelijk speelveld tussen huurder en verhuurder, maar ook tussen gemeente en bewoners. De macht van het college en de verhuurders is nu veel groter dan de macht van de burger. Wil je tegenmacht bieden dan is deze ondersteuning essentieel.

Wat ons betreft is de wijk aan zet nooit af. Met ons voorstel zijn we er nog niet. Finetuning is altijd mogelijk. Meer en minder moeten mogelijk zijn. Met de wijk aan zet kun je bijvoorbeeld ook de enorme verduurzamingsopgave voor Rotterdam, waar wij nu op achterlopen, goed regelen.

Als we de voorgestelde aanpak voor ‘de wijk aan zet’ invoeren, laten we dan beginnen met het belangrijkste. Dat is niet alleen als gemeente garanderen dat iedereen een betaalbaar dak boven z’n hoofd heeft, maar ook dat Rotterdammers echte zeggenschap over de eigen woning en omgeving krijgen. Hierbij staat niet alleen het welzijn van de mens centraal maar ook van de dieren en landschap met respect voor de geschiedenis van een wijk. Dat zijn geen futiliteiten. Dat zijn rechten. Op deze manier geven wij in Rotterdam echte uitvoering aan het uitgangspunt dat wonen een grondrecht is.

Ik dank u voor uw aandacht en mocht u nog vragen hebben dan ben ik zeker bereid om deze beantwoorden.

Pagina 13 van 18

Mogelijk gemaakt door WordPress & Thema door Anders Norén